Açık Toplum Vakfı, Türkiye’de faaliyetlerini sonlandırma kararı aldı.
Vakıftan yapılan açıklamada, Mütevelli Heyeti’nin “son günlerde vakıf hakkında medyada yer alan asılsız iddia ve ölçüsüz spekülasyonların yoğunlaşmasının, vakfın faaliyetlerini sürdürmeyi imkansız kıldığı” düşüncesiyle bu teklifi onayladığı bildirildi.
Açık Toplum Vakfı Yönetim ve Danışma Kurulu Başkanı Ali Hakan Altınay, geçtiğimiz günlerde düzenlenen bir operasyon kapsamında gözaltına alınmış ve daha sonra serbest bırakılmıştı.
Altınay’ın gözaltına alındığı soruşturma halen tutuklu olan Anadolu Kültür Yönetim Kurulu Başkanı, İnsan hakları eylemcisi ve iş adamı Osman Kavala, “27 Mayıs 2013’te başlayan Gezi Parkı olaylarını Türkiye geneline yaymayı, yurt genelinde kaos ve kargaşa ortamı meydana getirmeyi, bu şekilde de cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ortadan kaldırmayı veya görevlerini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeyi amaçladığı, Açık Toplum Vakfı ve Anadolu Kültür A.Ş. isimli vakıf ve şirketi kullanarak olayları finanse ve organize ettiği” iddiasıyla açıldı.
Açık Toplum Vakıfları, Macar asıllı ABD’li iş adamı George Soros tarafından 1984 yılında kuruldu ve Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından özellikle eski Komünist ülkelerde temsilcilikler açarak hızla büyüdü. Web sitesinde, Soros’un çalışmalarının “eski Sovyet imparatorluğu içindeki birçok ülkede demokratik hükümetlerin ortaya çıkmasına katkıda bulunduğu” öne sürülüyor.
Macaristan’da kuruldu
Vakfın ilk kurulduğu yer Macaristan. Şu anda 70’ten fazla ülkede faaliyet gösteriyor.
Vakıfların web sitesinde yer alan bilgiye göre, dünya çapındaki vakıfların 2017 yılındaki toplam bütçesi 940,7 milyon dolar olurken, kurulduğu günden bu yana yapılan harcamaları da 14 milyar dolar oldu. Şu anda dünya genelinde toplam 1400 çalışanı bulunuyor.
Türkiye’de faaliyetine ne zaman başladı?
Kuruluşların vakıf adını almadan önceki hali olan Açık Toplum Enstitüsü, Türkiye’deki faaliyetlerine 2001 yılında açtığı temsilcilik ile başladı.
Daha sonra 2008 yılında Açık Toplum Vakfı kuruldu.
Web sitesinde yer alan bilgiye göre, 2001 ile 2006 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde Türkiye’de 86 projeye 7 milyon ABD doları destek verildi.
Türkiye’deki kurucuları kimler?
Açık Toplum Vakfı’nın senedine göre, kurucu Mütevelli Heyeti’nde Can Paker, Osman Kavala, İshak Alaton ve Murat Sungur yer alıyor.
Kurucu Yönetim Kurulu’nda yer alan isimler ise Can Paker, Osman Kavala ve Leyla Alaton olarak sıralanıyor. Kerim Paker ile Üstün Ergüder ise yedek üyeler.
Denetçi de İshak Alaton.
Vakfın kuruluş amacı nedir?
Vakıf senedinde kuruluş amacı “insan hakları, demokrasi ve evrensel değerlere karşı daha duyarlı bir topluma sahip olabilmesi amacıyla, eğitim, hukuk ve kalkınma alanları ile sosyal ve kültürel alanlar başta olmak üzere her tür bilimsel ve sanatsal faaliyette bulunan tüm özel veya kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, dernekler, vakıflar ve bireyler ile panel, sempozyum, eğitim programları gibi sosyal içerikli ortak projelerin gerçekleştirilmesi ve/veya işbirliklerinin kurulması amacıyla ilgili projeler için gerekli koordinasyonu sağlamak ve bu projeleri gerçekleştirmek ve maddi olarak desteklemek” olarak tanımlanıyor.
Vakfın 2008-13 yılları arasındaki 5 yıllık dönemi kapsayan faaliyet raporunun girişinde İshak Alaton imzasıyla yer alan yazıda, kaynaklarının “çok büyük ölçüde” Soros’tan geldiği belirtiliyor.
Yazıda, “Açık Toplum Vakıflar ağı uluslararası ölçekte günümüzde 72 ülkede faaliyet gösteriyor. Faaliyetleri için gerek duyduğu kaynakları çok büyük ölçüde, kurucusu olan ve Wall Street tarihinin en başarılı yatırımcısı sayılan George Soros sağlıyor. Bu raporda göreceğiniz gibi, Açık Toplum Vakfı’nın bu kaynaktan elde ettiği yıllık ortalama 4 milyon TL gibi bir fon söz konusudur” ifadeleri yer alıyor.
Vakıf, Türkiye’de ne gibi faaliyetlerde bulundu?
Vakfın web sitesinde yer alan en güncel faaliyet raporu 2008-13 yılları arasındaki dönemi kapsıyor.
Faaliyet raporunda, bu 5 yıllık dönemde “aralarında TOG, TESEV, DİTAM, DİSA, SALT, TÜSEV, GPOT, Anadolu Kültür, KA-MER, LGBT örgütler gibi çok farklı kurumların bulunduğu 75 sivil toplum kuruluşu; aralarında Koç, Bilgi, Kültür Üniversiteleri’nin yanı sıra, Boğaziçi Üniversitesi’nin de bulunduğu 15 farklı kamu kurumu ile toplam 252 projenin içinde” yer alındığı belirtiliyor.
Bu kuruluşlarla söz konusu dönem içerisinde seminer, eğitim, toplantı ve ev ziyareti gibi 252 proje gerçekleştirildiği vurgulanıyor. Temas edilen kişi sayısı da 755 bin 774 olarak veriliyor.
Aynı beş yıllık dönemde STK ve kamu kurumlarının projelerine 11,6 milyon TL maddi destek sağlandığı belirtiliyor.
Vakfın web sitesinde yer alan en güncel veriler 2016 yılına ait.
Buna göre, 2016 yılında 53 kurumun gerçekleştirdiği 64 projeye destek verilirken, 10’dan fazla kişiye de ulaşım desteği sağlandı.
Sağlanan desteklerin toplam miktarı da 5,5 milyon TL oldu. Bunun 1,8 milyon TL’si mültecilerle ilgili çalışmalara harcandı.
Vakfın son dönemde desteklediği projeler hangileri?
Vakfın internet sitesinde son dönemde desteklediği proje ve araştırmalarla ilgili bilgi de yer alıyor.
Buna göre, son dönemde özellikle Suriyeli mültecilerle ilgili yapılan çalışmalar ön plana çıkıyor.
2017 tarihli Suriyeliler Barometre raporu “Türkiye’deki mülteciler üzerinde son yılların en kapsamlı araştırması” olarak tanımlanıyor. Vakfın destek verdiği belirtilen araştırmayı Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (HUGO) ile İltica ve Göç Araştırması Merkezi’nin (İGAM) gerçekleştirdiği belirtiliyor.
Ayrıca GAP Gençlik Derneği ile Suriyeli mültecilerin haklarını öğrenmelerini destekleyen ve Suriyeli öğretmenlere Türkçe ders verilmesini öngören projeler de yine vakfın destekleri arasında yer alıyor.
Vakfın destek verdiği diğer projeler LGBT hakları, tutuklu hakları, sanat ve otizm farkındalığı alanlarında bulunuyor.
